HRISTOS SE JAVI!
– Moravom su 2005, kada je obnovljena tradicija, zaplivala dvojica momaka, a prošle, 2016. godine, rekordan broj od 91 takmičara
Bogojavljenje je jedan od petnaest najvećih hrišćanskih praznika. Na ovaj dan 33. godine nove ere, Isus Hristos, koji je do tada živeo kao drvodelja, pozvao je Jovana Preteču da ga krsti u reci Jordan. Po krštenju, koje je obavljeno trostrukim poranjanjem u vodu, otvorilo se nebo, iz koga se začuo glas Boga Oca, koji je objavio da je Isus njegov Sin. Tada je na njega u vidu goluba sleteo Sveti Duh. Prema biblijskim izvorima, svojim krštenjem Isus je označio početak svoje propovedi i misije. Od tada se na ovaj dan hrišćani pozdravljaju rečima: „Hristos se javi!“ – „Vaistinu se javi!“ Sveti Jovan Krstitelj smatra se zaštitnikom kumstva i bratstva. U našem narodu Bogojavljenje se svetkovalo veoma živopisno, a nazivano je još i Vodice, ili Vodokršće. Većina obreda podstaknuta je željom za zdravljem. Rasprostranjeno je verovanje da se u ponoć uoči Bogojavljenja otvaraju nebesa i da se tad izrečena želja može ispuniti. Bogojavljenjem se završavaju i Božićne svetkovine, kao i takozvani nekršteni dani. Osveštana Bogojavljenska vodica koju vernici uzimaju u crkvi takođe je namenjena zdravlju i napretku ukućana. Simbol bacanja krsta u reku vodi poreklo iz prapaganske religije, kada se vodenom duhu prinosila ljudska žrtva, a krst je u humanijem smislu postao zamena za tu žrtvu. Prinošenjem žrtve trebalo je obezbediti da tokom godine ne bude davljenika i da cela godina bude rodna sa dovoljno kiše za useve.
TRADICIJA OBNOVLJENA 2005. GODINE
Posle 64 godine u Čačku je 2005. godine obnovljena predratna tradicija plivanja u reci za zaleđeni, ili drveni krst, svakog 19. janura na veliki hrišćanski praznik Bogojavljenje. Plivanje u osvećenoj vodi danas simbolizuje veru u Boga i želju za duhovnim i telesnim očišćenjem. Pre Drugog svetskog rata u našem gradu Bogojavljenje se obeležavalo na Gradskom trgu igrom i pesmom. Posle rata, sprovođenje običaja je bilo zabranjeno, a bilo je sporadičnih plivanja u Moravi koje nije organizovala crkva. Bogojavljenje se u posleratnom periodu slavilo u crkvenim portama, jer je bio zabranjen odlazak na reku i masovnija okupljanja u verske svrhe. Te, 2005. godine Moravom su zaplivala dvojica plivača: Ivan Milovanović i Nenad Stojković, ronilac iz Ovčar Banje, koji je ujedno i prvi posleratni nosilac Bogojavljenskog krsta.
Pokrovitelji ove lepe tradicionalne manifestacije verskog, kulturnog i sportskog karaktera su od njenog obnavljanja Grad Čačak i Crkva Svetog Vaznesenja u kojoj se održava jutarnja Sveta liturgija kojoj prisustvuju svi plivači, a potom kreću litije do Gradske plaže praćene čelnim ljudima iz lokalne samuprave, krstonošama, konjanicima, decom i brojnim građanima. Organizatori manifestacije sve ove godine su Sportski centar “Mladost”, Narodni muzej i Dom kulture u kome se svake godine održava i svečna Bogojavljenska akademija sa prigodnim kulturno-umetničkim programom, a plivačima dodeljuju zahvalnice i pokloni, a nosiocu Bogojavljenskog krsta i zvanje “Počasnog građanina Čačka”.
SPISAK TAKMIČARA IZ GODINE U GODINU SVE DUŽI
Startu plivača uvek prethodi simbolično osveštavanje reke i puštanje belih golubova. Deonicu dugu 33 metra, koja simboliše godine Hristosovog ovozemaljskog života, iz godine u godinu prepliva sve veći broj prijavljenih plivača. Od dvojice na početku obnavljanja tradicije, do rekordnog broja od 91 plivača, koji su zaplivali na Bogojavljenje prošle, 2016. godine. U međuvremenu, 2006. godine, plivalo je osmoro momaka, a drugi posleratni nosilac Bogojavljenskog krsta bio je Nemanja Trnavac, tada student, sada profesor fizičke kulture i gradski većnik. Trnavac je inače, bio petorstruki nosilac Bogojavljenskog krsta, do koga je prvi doplivao i 2007, kada se za takmičenje prijavilo 16 mladića, i 2008. u konkurenciji 26 plivača, kao i 2009. godine, kada se prijavilo 30 takmičara, a komadi leda plivali Moravom. I tako sve do 2011, kada je plivao među 60 momaka, a svoju plivačku pobedu krunisao ispod Bogojavljenskog ledenog krsta veridbom, započevši svoj novi život na ovaj veliki praznik.
PRVA DEVOJKA NOSILAC BOGOJAVLJENSKOG KRSTA
Isti broj takmičara pojavio se na moravskom doku i naredne godine, a 2013, među, do tada rekordnih 76 plivača zaplivala je i jedna devojka, kojoj su mladići xentlmenski dozvolili da prva dopliva do zaleđenog krsta i prepustili titulu, radujući se s njom zajedno, kao pobednici. Tako je Čačanka Marija Petković postala prva devojka nosilac Bogojavljenskog krsta u našem gradu.
Među 90 plivača 2014. godine prvi je do Bogojavljenskog krsta stigao Anđelko Kovačević (21), student Saobraćajnog fakulteta. Najmlađi plivač te godine bio je desetogodišnji Lazar Dragašević, a najstariji Mirko Filipović Gento (62), bivši sportista koji je do tada plivao na Bogojavljenje 11 godina zaredom, tri puta u Čačku na Moravi, a čak osam puta u BiH.
Aleksandar Zečević, dvadesetogodišnji bokser i student Visoke poslovne škole u Beogradu iz Čačka, nosilac je Bogojavljenskog krsta 2015. i 2016. godine. U 2015, Moravom je zaplivalo 89 momaka i ponovo jedna devojka, Andrijana Milikić. Zečević je očekivao pobedu, jer je prethodne tri godine bio drugi. Rekordan broj od 91 plivača prijavio se 2016. godine. Među njima su prvi put bila i petorica pripadnika 98. vazduhoplovne brigade iz Lađevaca i petorica momaka iz Kragujevca. Najmlađi plivač imao je osam, a najstariji blizu 70 godina. Ko će biti ovogodišnji nosilac Bogojavljenskog krsta i kakav će odziv plivača biti ove ledene zime, saznaćemo na Bogojavljenje, narednog četvrtka.
Z. L. S.
