BOGATO KULTURNO-ISTORIJSKO NASLEĐE
Čačak je prepoznatljiv po očuvanoj arhitekturi sa elementima savremene gradnje, ali i posebnim ambijentalnim celinama. Naš grad je u svom razvoju prošao kroz nekoliko faza, a svaki od tih perioda karakteriše bogato kulturno-istorijsko nasleđe i govori o životu Čačka tokom viševekovne istorije. U okolini grada nalaze se banje, sela, manastiri, kulturno-istorijski spomenici, a prelepa priroda u Ovčarsko-kablarskoj klisuri, planine Ovčar i Kablar, jezera i meandri Zapadne Morave, bogata flora i fauna razlog su da odemo na izlet do ovih zanimljivih mesta. Poznato je i da Čačak neguje tradiciju i izvorno narodno stvaralaštvo, kao i da se na području grada i okoline organizuju brojni događaji iz oblasti kulture, odnosno, mnoga takmičenja i manifestacije. Veliki broj ugostiteljskih objekata je, takođe, jedna od karakteristika veoma raznovrsne turističke ponude. S obzirom na to da predstoji letnja turistička sezona, u narednih nekoliko brojeva našeg lista, u serijalu pod nazivom “Turistička ponuda Čačka”, objavljivaćemo tekstove o kulturno-istorijskim spomenicima, ustanovama kulture, manifestacijama, ugostiteljskim objektima, aktivnom odmoru, izletištima i seoskom turizmu čačanskog kraja.
Unapređenje i promocija turizma našeg grada, podsticanje izgradnje turističke infrastrukture, organizovanje manifestacija i događaja koji su neposredno u vezi sa turizmom, osnovne su delatnosti Turističke organizacije Čačka (TOČ), osnovane krajem decembra 1997. godine. Turistima su na raspolaganju turističko – informativni centri i prodavnice suvenira TOČ-a, u centru grada, Ovčar Banji i u okviru Memorijalnog kompleksa “Tanasko Rajić” na brdu Qubiću, podseća u razgovoru za naš list Vojin Jakovljević, direktor Turističke organizacije Čačka.
– U toku prethodnih godina Turistička organizacija Čačka je promovisala kompletnu turističku ponudu čačanskog kraja na pravi i adekvatan način, kako u zemlji, tako i u inostranstvu. Ali, promocija samog grada u ranijem periodu, pre desetak godina, bila je zapostavljena. Akcenat je uglavnom bio na Ovčar Banji i Ovčarsko-kablarskoj klisuri. Poznato je da je Uredbom Vlade Republike Srbije Turistička organizacija Čačka određena za upravljača zaštićenog područja – predela izuzetnih odlika “Ovčarsko-kablarska klisura”. Međutim, pre nekoliko godina aktivno smo započeli promociju naših kulturno-istorijskih lokaliteta u samom gradu, kojih ima mnogo. U prethodnom periodu smo ostvarili odlične rezultate, jer sve više ljudi dolazi da vidi, između ostalog, i sam centar grada. Kada je reč o broju dolazaka gostiju i noćenja u Čačku, 2019. godine smo ostvarili rekord – podseća Jakovljević.
ARHEOLOŠKI LOKALITETI I ISTORIJSKI SPOMENICI
Govoreći o kulturno-istorijskim spomenicima, odnosno, o arheološkim lokalitetima, direktor podseća da su TOČ i Narodni muzej 2019. godine otvorili “Rimske terme” za posetu turista i dodaje:
– Prilikom iskopavanja temelja stambeno-poslovne zgrade u centru Čačka, u delu Gradskog šetališta, iza hotela “Beograd”, u neposrednoj blizini Doma kulture, otkriveni su ostaci građevine iz rimskog doba, čiji je naziv u stručnim krugovima i turističkoj mapi ostao “Rimske terme”. Inače, lokalitet “Rimske terme” je proglašen za spomenik kulture. Zaštitna arheološka istraživanja izveli su 1970. godine, Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva i Narodni muzej u Čačku.
Memorijalni kompleks na brdu Ljubiću posvećen je ratnicima i događajima iz oslobodilačkih ratova Srbije u 19. i 20. veku. Osnovni i najstariji spomenik ovog kompleksa podignut je, mada ne i dovršen, 1938. godine i posvećen je Boju na Ljubiću 1815, sa posebnim naglaskom na podvigu Tanaska Rajića. Turistička organizacija Čačka je poslednjih godina investirala u ovaj lokalitet otvaranjem Turističkog-informativnog centra, gde se mogu dobiti osnovne informacije o spomen kompleksu. Pored toga, turisti mogu kupiti suvenire, a za najmlađe posetioce je obezbeđen i adekvatan mobilijar, navodi naš sagovornik.
– Spomenik ratnicima četiri vere poginulim u čačanskom kraju od 1912. do 1918. podignut je i osveštan 1934. godine. Ispod njega, u kosturnici, počivaju srpski ratnici, ali zajedno sa svojim neprijateljima. Iznad kosturnice, po zamisli čačanskog inženjera Isidora Janjića, kamenorezac Frančesko Berbelja sagradio je piramidu od plavog kamena. Na njenim stranama postavljena su četiri različita amblema od granita: pravoslavni krst, katolički krst, islamski polumesec i jevrejska šestokraka zvezda – podseća Jakovljević.
Spomenik Hadži-Prodanovoj buni, postavljen u crkvenoj porti u Trnavi, izgrađen je od belog mermera, u formi razvijene zastave sa krstom na vrhu.
– Na spomeniku su reljefne grupne figure u pokretu. Na čelu grupe je iguman Pajsije, a iza njega Hadži-Prodan sa ustanicima. Autor spomenika je Leposava Milošević Sibinović, akademski vajar iz Beograda – navodi direktor.
Prema njegovim rečima, u ranijem periodu nisu promovisani objekti u kojima su rođeni, živeli i radili neki od naših najpoznatijih Čačana, ljudi koji su obeležili istoriju naše države:
– Turistički vodiči koje angažujemo u okviru organizovanih poseta, pored ostalog, turistima pokazuju i kuće u kojima su živeli dr Dragiša Mišović, major Gavrilović, vojvoda Stepa Stepanović. Čačani se ponose ljudima koji su obeležili našu istoriju, što potvrđuje i spomenik vojvodi Stepi Stepanoviću, koji se nalazi ispred Pošte u centru grada. Bronzana bista je okrenuta prema kući u kojoj je živeo, a od spomenika do kuće postavljene su, po ulici, ploče sa pomenima bitaka u kojima je učestvovao.
CRKVA VAZNESENJA HRISTOVOG I MANASTIRI
Ktitor crkve Vaznesenja Hristovog, koja se nalazi u samom centru grada, je knez Stracimir, brat velikog župana Stefana Nemanje. Hram je građen od 1180. do 1190. godine. Iako su Turci crkvu delimično rušili i od nje pravili islamsku bogomolju, Srbi su je uporno obnavljali.
– Prva obnova izvršena je 1834, a druga znatno obimnija, 1856. godine. Radikalno je promenjen spoljašnji izgled hrama. Uverenje da barokni stil ne odgovara staroj čačanskoj crkvi, pokrenulo je novu restauraciju da bi joj se vratio srednjovekovni oblik. Uzorci su traženi u starim raškim hramovima, a zvono je jedno od najstarijih u Srbiji – podseća Jakovljević i napominje da se u riznici čačanske crkve nalazi više starih rukopisnih knjiga. Najznačajnije je Četvorojevanđelje, poznato kao “čačansko”.
Priču verskog turizma, pored Srpske svete gore, čine i ostali manastiri čačanskog kraja: Ježevica, Stjenik, Trnava, Vujan. Manstir u Ježevici je često rušen za vreme turskog ropstva i obnavljan od srpskog naroda, dok u blizini manastira Stjenik, smeštenog u podnožju planine Jelice, ispod velike stene izbija jako vrelo. Narod vekovima poštuje izvor i mošti Svetog Jovana Stjeničkog verujući da imaju isceliteljske moći. Manastir Trnava, u istoimenom selu, je na obroncima planine Jelice i posvećen je Blagoveštenju. Ovaj hram je istorijski izuzetno značajan, jer je u njemu, 1814. godine, podignuta čuvena Hadži-Prodanova buna u kojoj su aktivno učestvovali i monasi. Manastir Vujan, na padinama istoimene planine, posvećen je svetom Arhangelu Mihajlu, a kao izuzetno vredan kulturno-istorijski spomenik pod zaštitom je države, navodi direktor TOČ-a pojedine zanimljive detalje koji mogu biti motiv više da posetimo neke od pomenutih atraktivnih lokacija.
Nela Radičević
Foto: Turistička organizacija Čačak
