Narodni muzej u Čačku ima teritorijalnu nadležnost na područjima grada Čačka, Opština Lučani i Gornji Milanovac. Regija Čačka u geomorfološkom smislu predstavlja granično područje između većih geografskih celina Srbije – Centralne i Zapadne Srbije. Arheološka iskopavanja predstavljaju osnovni vid terenske aktivnosti kojima se stiču podaci o različitim vidovima ljudske delatnosti u prošlosti i ostvaruje primaran način nabavke arheoloških predmeta.
Dosadašnja istraživanja pružila su relativno jasnu sliku kulturnog razvoja ove teritorije od paleolita do kraja srednjeg veka – ističe Delfina Rajić, direktorka Narodnog muzeja koji je organizovao arheološka iskopavanja na lokaciji Krnjine u Mrčajevcima i doneo nova otkrića.
Rukovodilac israživanja arheolog dr Katarina Dmitrović navodi da su ohrabreni dobrim rezultatima istraživanja jedne humke iz gvozdenog doba na lokalitetu Krnjine u Mrčajevcima tokom prethodne godine, odlučili da i ove godine nastave sa arheološkim iskopavanjima na istom potesu sa ciljem da ispitaju još jedan tumul. Radovi su započeti u drugoj polovini avgusta, dok su finansijska sredstva najvećim delom opredeljena iz projekta Ministarstva kulture i informisanja Srbije. Do kraja septembra terenski radovi su završeni.
-Međutim, na veliko iznenađenje arheološke ekipe, na mestu koje smo nazvali „humka 2“, koja je svojom pozicijom i konfiguracijom terena potpuno upućivala na to da je na tom mestu praistorijski tumul, otkriveni su ostaci latenskog naselja. Laten, ili mlađe gvozdeno doba predstavlja završu fazu praistorije, obeleženeog velikom migracijom Kelta i opredeljuje se od 5. veka pre n.e. do kraja stare ere. Kod nas otpočinje nešto kasnije i obično se datira od početka 3. veka pre n.e. Na nalazištu u Mrčajevcima, u kulturnom sloju i nekolicini jama pronađen je pokretni arheološki materijal tipičan za ovaj period, ponajviše keramika, koja je arheolozima najdragocenija za preciznije hronološko opredeljenje. Takođe, mogu se pretpostaviti i delovi lakih stambenih ili ekonomskih konstrukcija, što potvrđuje kratroktrajnost naseljavanja na ovom prostoru. I pored nevelike količine arheološke građe, rezultati iskopavanja na Krnjinama su i te kako značajni za poznavanje prošlosti ovog kraja. Do sada gotovo da i nismo imali latenske nalaze, tako da je bilo u potpunosti nepoznato da li je uopšte bilo stanovništva i kako je izgledala njihova materijalna kultura. Nalazište u Mrčajevcima nam upravo te dragocene podatke delom razotkriva i još jednom potvrđuje potrebu za nastavkom arheoloških aktivnosti na terenu, jer je zapravo nedovoljna istraženost najčešći razlog nepoznavanja mnogih segmenata prošlosti – ističe rukovodilac istraživanja doktor arheologije Katarina Dmitrović.
Z. L. S.
